TỪ A-Z CÁC NGUYÊN NHÂN GÂY MỤN TRỨNG CÁ
Mụn hay mụn trứng cá là vấn đề khá phổ biến nhưng không phải ai cũng biết xử lý dứt điểm nên ảnh hưởng rất lớn đến bề ngoài và sự tự tin của nhiều người. Để có thể tìm được cách trị mụn hiệu quả chúng ta cần nắm được rõ những nguyên nhân gây mụn.
Nguyên nhân gây mụn trứng cá có thể tóm gọn trong một câu là kết quả của việc lỗ chân lông bị bít tắc bởi tế bào da chết, chất thải và các chất bã nhờn và thỉnh thoảng cũng là kết quả của sự xâm nhập của vi khuẩn hoặc nấm. Tuy vậy, tình trạng mụn ở mỗi người lại một khác tùy vào cơ địa da, thói quen sinh hoạt và một số yếu tố ngoại lai khác. Hãy cùng Beauty Realm đi tìm hiểu về vấn đề này một cách chi tiết nhé.
Nguyên nhân gây mụn do bít tắc lỗ chân lông
Tuyến bã nhờn là các tuyến ngoại tiết siêu nhỏ trong da tiết ra một chất nhờn hoặc sáp, được gọi là bã nhờn, để bôi trơn và chống thấm da.
Trong khi tuyến bã tiết chất nhờn bên trong lỗ chân lông thì các tế bào da cũng không ngừng phát triển. Các tế bào da mới liên tục hình thành, còn tế bào chết sẽ trồi ra lớp da ngoài cùng và bong dần ra. Thỉnh thoảng các tế bào da chết không bong ra mà mắc lại cùng với chất bã nhờn gây ra tắc nghẽn lỗ chân lông. Đây là chính nguyên nhân gây mụn cơ bản nhất của mọi loại mụn trứng cá.
Vậy việc bít tắc lỗ chân lông này thường là do đâu? Sau đây là một số nguyên nhân chính dẫn đến sự bít tắc lỗ chân lông:
Chế độ chăm sóc, vệ sinh da không đúng cách
Như trên chúng ta thấy, bã nhờn, tế bào chết, chất thải cặn bã tích tụ bít tắc lỗ chân lông là nguyên nhân gây mụn gốc rễ ban đầu cho mọi loại mụn. Vì vậy chế độ chăm sóc da và vệ sinh da không đúng cách chính là một nguyên nhân gây mụn vì chúng dẫn đến sự tích tụ bít tắc lỗ chân lông.
Vệ sinh da sai cách khi dùng mỹ phẩm
Không rửa sạch mặt trước khi bôi thoa các loại mỹ phẩm; Không tẩy trang, rửa sạch mặt sau khi trang điểm là một số nguyên nhân gây mụn khác. Cách trị mụn và ngăn ngừa mụn với những trường hợp này đơn giản là thay đổi thói quen sử dụng mỹ phẩm một cách khoa học.
Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp và chất lượng không đảm bảo cũng là một nguyên nhân gây mụn. Nhất là những mỹ phẩm không rõ nguồn gốc có chứa corticoid khiến cho da bị nhiễm độc, bị kích ứng, mất cấu trúc da và tạo mụn về sau. Cách trị mụn và ngăn ngừa mụn cho trường hợp này thì không cần nói bạn cũng hiểu phải không?
Không rửa mặt đúng cách, lười tẩy da chết
Thói quen này khiến tế bào da chết bị mắc lại và không bong ra được, lâu ngày kết hợp với bã nhờn, cặn thải tạo nên các điểm bít tắc lỗ chân lông cũng là một nguyên nhân gây mụn thường gặp. Cách trị mụn và ngăn ngừa mụn lúc này là tẩy da chết thường xuyên bạn nhé. Bạn cần chú ý xem da bạn sau bao lâu thì xuất hiện da chết, để tính chu kỳ tẩy da chết cho phù hợp. Đối với người bình thường thì khoảng 4-5 ngày tẩy da chết một lần là phù hợp.
Môi trường ô nhiễm, khói bụi xe cộ và trong không khí kết hợp với tính chất khí hậu nóng ẩm đặc trưng của Việt Nam khiến bề mặt da trở nên nhạy cảm, đổ nhiều dầu thừa, khi kết hợp với bụi bẩn sẽ tạo thành lớp gây bít tắc lỗ chân lông và hình thành mụn.
Cách trị mụn và ngăn ngừa mụn đối với trường hợp này là rửa mặt sạch sẽ mỗi ngày (nhất là sau khi đi ra đường bụi bặm về) bằng sữa rửa mặt phù hợp và tẩy da chết thường xuyên. Sữa rửa mặt nên là loại dịu nhẹ, không gây kích ứng, giữ được sự cân bằng da sau khi rửa. Bởi lẽ sau khi rửa mặt nếu da bị khô, thì da sẽ tự đẩy mạnh tiết dầu để cân bằng lại, điều này chỉ khiến tình trạng mụn tệ hơn.
Để da thiếu nước, không cấp ẩm đủ cho da
Không cấp ẩm đủ cho da khi hoạt động lâu trong môi trường làm khô da như ngồi điều hòa hoặc làm việc ở môi trường nắng nóng khiến da khô, bị mất nước, nên cơ thể lại càng đẩy mạnh việc tiết dầu bã nhờn để chống lại việc da khô mất nước này. Điều này khiến da đã dầu lại càng nhiều dầu hơn, tăng nguy cơ bít tắc lỗ chân lông. Đây cũng có thể là một trong những nguyên nhân gây mụn.
Cách trị mụn và ngăn ngừa mụn trong trường hợp này chính là uống nước đủ, ăn nhiều hoa quả. Uống nước liên tục với lượng nhỏ mỗi lần uống, không nên uống nước lọc tinh khiết mà nên uống một loại trà hay nước hoa quả nào đó tốt cho da. Bạn cũng nên dùng thêm xịt khoáng, nếu môi trường làm việc quá khô.
Chế độ ăn uống sai cách
Đôi khi ta không để ý nhưng thực ra chế độ ăn uống thiếu lành mạnh cũng là một nguyên nhân gây mụn đấy các bạn nhé.
Ăn đồ ăn cay nóng, đồ uống có chất kích thích
Chế độ ăn uống nhiều chất kích thích (cà phê, rượu, thuốc lá…) và đồ cay nóng cũng là một trong những nguyên nhân gây mụn và làm tình trạng mụn trở nên tệ hơn.
Cách trị mụn và ngăn ngừa mụn cho trường hợp này là duy trì chế độ ăn lành mạnh, cân đối để giúp cơ thể khỏe mạnh hơn kết hợp với một số yếu tố trong chế độ ăn hợp lý sẽ có ảnh hưởng tích cực đến tình trạng mụn.
Vitamin A, D, E đóng vai trò quan trọng giúp duy trì làn da khỏe đẹp vì thế thay vì ăn đồ ăn cay nóng, uống các loại đồ uống kích thích có cồn thì hãy ăn nhiều rau củ quả.. để có thể cung cấp đầy đủ các loại vitamin này. Làm được điều này sẽ giúp hỗ trợ giảm mụn tương đối nhiều.
Chế độ ăn nhiều đường và nhiều dầu mỡ
Sự tiêu thụ sữa nhiều có mối liên quan với việc hình thành mụn trứng cá. Nguyên nhân gây mụn này có thể do nồng độ hóc môn (hormone) có trong sữa.
Nghiên cứu cho thấy chế độ ăn ít đường, chỉ số insulin và androgen trong máu thấp sẽ giúp giảm mụn trứng cá. Như vậy không cần nói bạn cũng biết chế độ ăn ít đường sữa cũng là một cách trị mụn và ngăn ngừa mụn.
Ngoài ra bạn cũng nên hạn chế đồ ăn chiên rán, có nhiều dầu mỡ, để giúp hạn chế sự tiết bã nhờn của da. Vì ăn nhiều đồ ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ cũng có thể là một nguyên nhân gây mụn đấy.
Tuy nhiên cần lưu ý là chế độ ăn quá ít đường hoặc tránh tất cả các chất béo có thể dẫn đến tình trạng không cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể, dẫn đến sự mất cân bằng cơ thể. Khi quá thiếu hụt chất béo cũng có thể khiến da sẽ trở nên khô ráp và kích thích tăng sản xuất chất bã nhờn.
Hay thức khuya và căng thẳng stress
Khi chúng ta bị stress căng thẳng thì cơ thể sẽ kích thích một lượng lớn hormone chống stress có tên là Cortisol để cân bằng lại tâm sinh lý. Cortisol làm tăng tốc độ oxy hóa các acid béo tự do ở các tế bào nhằm tạo ra năng lượng cho cơ thể đồng thời khiến tuyến bã nhờn phát triển, kích thích mặt tiết ra một lượng dầu lớn, khiến da dễ nổi mụn. Đây là một nguyên nhân gây mụn khó ai ngờ phải không?
Việc thức khuya sẽ làm gián đoạn đồng hồ sinh học, khiến quá trình tái tạo da bị ngăn cản và làn da không có thời gian phục hồi, do quá trình tái tạo da ban đêm nhanh hơn ban ngày rất nhiều. Nếu bạn thức khuya qua 12h, bạn sẽ bỏ lỡ khung giờ vàng để gan đào thải chất độc và làm mới huyết dịch giúp loại bỏ các độc tố vốn là một nguyên nhân gây mụn.
Ngoài ra việc thức khuya khiến cơ thể trở nên căng thẳng, mệt mỏi nên cơ thể cũng tiết ra cortisol như khi bạn bị stress căng thẳng nói ở trên, khiến da tiết dầu mạnh. Đó là lý do thức khuya cũng là một nguyên nhân gây mụn.
Thiếu ngủ giống như việc bị căng thẳng stress, tạo ra rất nhiều phản ứng trong cơ thể và một loạt rối loạn nội tiết tố khác nhau khiến tình trạng mụn trầm trọng hơn. Chẳng hạn thiếu ngủ làm ức chế hormone Melatonin, đây là một chất oxy hóa tự nhiên của cơ thể được giải phóng trong khi chúng ta ngủ giúp loại bỏ các tổn thương trên da và giúp làn da mịn màng hơn.
Thiếu ngủ không phải là nguyên nhân mụn trứng cá duy nhất nhưng kết hợp với nhiều nguyên nhân gây mụn khác nó có thể làm trầm trọng vấn đề mụn. Cách trị mụn và ngăn ngừa mụn hiệu quả lúc này là bạn phải duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, ngủ đủ giấc và thoải mái về tinh thần, không bị stress căng thẳng.
Nếu nhất định phải thức khuya, thì cần lưu ý khi về đêm, làn da rất dễ bị thiếu nước và bị đổ dầu, bạn cần uống đủ nước và giữ cho da được khô thoáng. Không đi ngủ trong tình trạng da đổ đầu để tránh gây viêm, tốt nhất nên rửa mặt sạch trước khi đi ngủ.
Mất cân bằng nội tiết
Một trong những nguyên nhân gây mụn thường gặp là Hoormon thay đổi trong giai đoạn dậy thì hoặc đến kỳ kinh nguyệt sẽ khiến tuyến nhờn trên da phát triển mạnh và tiết bã nhờn quá mức, dẫn đến bít tắc lỗ chân lông và hình thành mụn nội tiết hay mụn sinh lý. Mụn loại này tác động đến hơn 80% thanh thiếu niên nhưng sau tuổi 25 thì chỉ tác động đến khoảng 3% đối với nam và 12% đối với nữ.
Các nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa mụn và nồng độ cao testosterone và các androgen khác. Loại hóc môn (hormone) nam này cũng có ở nữ nhưng với nồng độ thấp hơn. Nồng độ testosterone cao sẽ kích thích tuyến bã nhờn tăng hoạt động và kết quả là gây tắc nghẽn lỗ chân lông và trở thành nguyên nhân gây mụn xuất hiện.
Cách trị mụn và ngăn ngừa mụn hiệu quả vẫn là thực hiện chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh hợp lý. Ngoài ra bạn có thể sử dụng thuốc tránh thai để cân bằng nội tiết. Lí do là các loại thuốc tránh thai sẽ có hormone estrogen và progesterone. Khi estrogen đủ cao để chống lại các nội tiết tố androgen, vấn đề mụn sẽ được cải thiện.
Cuối cùng là bạn có thể dùng một số thảo dược giúp thải độc mát gan, cân bằng cơ thể như uống trà rau má, diếp cá, tía tô, trà xanh, diệp hạ châu, bạc hà…. Đây là cách trị mụn an toàn mà khá hiệu quả đối với vấn đề mất cân bằng nội tiết, nhất là nguyên nhân gây mụn là do nóng trong. Nếu bạn là người bận rộn, bạn có thể sử dụng trà trị mụn thải độc của những thương hiệu uy tín như Namira đến từ Hàn Quốc.
Nguyên nhân gây mụn do nhiễm vi khuẩn
Bã nhờn, tế bào da chết, chất thải bã gây bít tắc lỗ chân lông sẽ kích thích sự phát triển của vi khuẩn trong đó có Propionibacterium acnes (P.acnes), một loại vi khuẩn phát triển chậm liên quan đến mụn trứng cá.
Vi khuẩn Propionibacterium acnes là loại vi khuẩn cư trú sẵn trên da, khi điều kiện thích hợp thì mới phát triển rất nhanh. Vi khuẩn Propionibacterium acnes sẽ ăn chất bã nhờn và kích thích cơ thể sản sinh đáp ứng miễn dịch. Điều này dẫn đến các da viêm và bị thương tổn. Đây là nguyên nhân gây mụn hình thành nên các mụn viêm như mụn mủ, mụn u, mụn bọc, mụn nang.
Cách trị mụn trong trường hợp nhiễm khuẩn này sẽ là dùng kháng sinh diệt vi khuẩn. Tuy nhiên chúng ta cần lưu ý dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ vì không hẳn cứ lúc nào dùng kháng sinh cũng hiệu quả. Bởi vì vi khuẩn Propionibacterium acnes cũng có nhiều chủng, không phải chủng nào cũng là nguyên nhân gây mụn. Chưa kể là khi dùng kháng sinh thì các lợi khuẩn trên da có tác dụng kiềm chế mụn có thể bị tiêu diệt. Ngoài ra, dùng kháng sinh không đúng cách có thể gây nên tình trạng kháng kháng sinh.
Nguyên nhân gây mụn do nhiễm nấm men
Một nguyên nhân gây mụn viêm khác có liên quan với nhiễm vi nấm hạt men.
Pityrosporum (Malassezia) là chủng vi nấm gây bệnh lang ben và viêm nang lông. Pityrosporum gây bệnh bằng cách xâm nhập vào nang lông và tăng sinh, tạo nên những mụn mủ nhỏ và ngứa giống như mụn trứng cá.
Nhiễm nấm men thường gây mụn ở vùng ngực, vai, lưng trên nhưng đôi khi cũng bị ở mặt. Hầu hết chúng ta đều có loại nấm men này trên da nhưng số lượng không nhiều.
Chỉ khi ở môi trường nóng ẩm, mặc quần áo gây bí da, da tiết bã nhờn nhiều sẽ tạo điều kiện cho vi nấm phát triển và gây bệnh. Tình trạng này khá phổ biến ở lứa tuổi thanh thiếu niên do tuyến bã nhờn gia tăng hoạt động. Loại mụn này không hoàn toàn giống các mụn thông thường kể trên nhưng thường bị nhầm lẫn với nhau.
Việc phân biệt rõ mụn do nhiễm nấm men và mụn thường là cần thiết vì nó giúp đưa ra cách trị mụn đúng cách. Cách trị mụn lúc này thường là người ta sẽ dùng kháng sinh để điều trị mụn viêm như đã nói ở trên. Tuy nhiên trong trường hợp này sẽ chỉ có thể càng làm cho tình trạng mụn tồi tệ hơn vì kháng sinh sẽ tiêu diệt những chủng lợi khuẩn giúp ức chế vi nấm. Trong trường hợp này, thuốc kháng nấm thật sự cần thiết.
Nguyên nhân gây mụn do da nhiễm Corticoid
Da bị nhiễm độc Corticoid (chất độc dược bảng B) dẫn đến tình trạng viêm da cũng là một nguyên nhân gây mụn khá phổ biến ở Việt Nam.
Việc da nhiễm và nghiện Corticoid chủ yếu đến từ đường mỹ phẩm bôi da. Khi bôi sản phẩm làm đẹp chứa corticoid (gọi nôm na là kem trộn) làm da đẹp nhanh và nhiều bao nhiêu thì khi ngừng bôi da biểu hiện biến chứng viêm da càng xấu và tệ hại, gây tàn phá da mặt và diện mạo người dùng bấy nhiêu.
Biểu hiện viêm da do nghiện corticoid thường xảy ra từ tuần thứ 2 đến tuần thứ 4 sau khi ngừng hẳn bôi kem corticoid với các dấu hiệu có thể có như: da sưng đỏ tấy, ngứa, phồng rộp, nổi mẩn, da bị nhờn nhiều hoặc khô bong tróc từng mảng sần sùi, lên mụn, xuất hiện sẹo mụn…
Mụn hình thành mà nguyên nhân gây mụn là nghiện Corticoid thường khá nghiêm trọng dưới các dạng: mụn nước (khi vỡ thì tiết dịch vàng có nguy cơ nhiễm trùng da cao), mụn đầu trắng và đầu đen, mụn viêm mụn mủ.
Đối với tình trạng viêm da này, cần ngưng sử dụng ngay lập tức các loại mỹ phẩm và đến bệnh viện da liễu để có hướng điều trị kịp thời. Nếu tình trạng nhiễm độc ở dạng nhẹ, người bệnh có thể sử dụng một số các biện pháp thải độc da như uống nước rau diếp cá, đắp mặt nạ khổ qua, xông mặt hoặc vi kim sinh học.
