5 DẤU HIỆU BẠN ĐANG ĐỐI MẶT VỚI MỤN NỘI TIẾT VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ
Hầu như chúng ta ai cũng ít nhiều bị mụn trứng cá mà không hay biết bản chất chúng là mụn nội tiết hay không? Chính vì vậy thay vì áp dụng những phương pháp trị mụn nội tiết hiệu quả khi gặp những nốt mụn sưng đau, khó chịu ở tuổi dậy thì, hay chu kỳ kinh nguyệt… thì chúng ta lại đi tìm một cách trị mụn nào đó không liên quan, khiến cho tình trạng mụn đôi khi không thuyên giảm mà còn bùng phát nặng hơn.
Chúng ta thường phải chiến đấu với những đợt bùng phát mụn do nội tiết tố, xuất hiện nhiều nhất ở phụ nữ trưởng thành tuổi từ 20 đến 40. Và ngay cả người sau 40 tuổi cũng có thể bị mụn nội tiết, chuyên gia da liễu tiến sỹ Kim Na Young của viện thẩm mỹ Namira ở Thành phố Seoul , Hàn Quốc, nói rằng “Có thể có sự bùng phát trở lại của các nốt mụn xung quanh thời kỳ mãn kinh do sự biến động nội tiết tố trong cơ thể.”
Làm thế nào bạn có thể biết được liệu bạn đang đối mặt với mụn nội tiết tố hay mụn trứng cá bình thường? Các bác sĩ da liễu đã nghiên cứu và liệt kê một vài đặc điểm chính để xác định mụn có phải do nội tiết tố hay không. Hãy cùng Beauty Realm tìm hiểu cách nhận biết mụn nội tiết, cùng với những phương pháp điều trị mụn nội tiết tố hiệu quả được các bác sĩ đề xuất.
MỤN NỘI TIẾT LÀ GÌ?
Đầu tiên, điều quan trọng là phải hiểu sự khác biệt giữa mụn trứng cá do nội tiết tố và mụn trứng cá thông thường. Mụn do nội tiết tố thực chất có liên quan đến nội tiết tố của bạn. “Các hormone gây ra loại mụn này là sự dao động của estrogen và progesterone, cả hai đều rất khác nhau trong suốt chu kỳ kinh nguyệt”, tiến sỹ Kim nói. “Ngoài ra, tỷ lệ của từng loại hormone này với nhau cũng có thể ảnh hưởng đến mức testosterone của phụ nữ và cũng có thể là nguyên nhân gây ra mụn nội tiết. Cuối cùng, cortisol, hormone căng thẳng, cũng có thể ảnh hưởng đến tất cả các hormone này.”
Tiến sỹ Kim nói: “Người ta tin rằng sự thay đổi nội tiết tố, có thể là kinh nguyệt hoặc theo chu kỳ (hoặc cả hai) ở phụ nữ làm tăng sản xuất lượng dầu trong lỗ chân lông.” Đây là nguyên nhân các chuyên gia chăm sóc da tin rằng mụn trứng cá do nội tiết tố bắt đầu hình thành, mặc dù nguyên nhân gây mụn thực sự vẫn chưa được xác định.
CÁCH NHẬN BIẾT MỤN NỘI TIẾT
Có một số dấu hiệu cho thấy bạn nổi mụn có liên quan đến nội tiết tố. Theo các bác sĩ và chuyên gia da liễu, đó có thể là mụn do nội tiết tố nếu:
Bạn hết tuổi dậy thì nhưng vẫn mọc mụn
Mặc dù chúng ta muốn mụn trứng cá biến mất khi chúng ta bước vào tuổi 20, nhưng thực tế là chúng có thể bùng phát bất cứ lúc nào. Mụn do nội tiết tố là loại có nhiều khả năng tấn công làn da nhất trong độ tuổi 20 của bạn. Đó là bởi vì đó là những năm phụ nữ hoạt động mạnh nhất về nội tiết tố, tiến sỹ Kim nói. “Tuổi 20 của bạn thường là độ tuổi sinh đẻ cao điểm, khiến phụ nữ dễ bị dao động nội tiết tố mạnh trong quá trình mang thai, sinh nở và cho con bú.”
Nhưng chỉ riêng tuổi tác sẽ không quyết định bạn có bùng phát mụn nội tiết hay không. Di truyền có thể quyết định thời điểm bắt đầu bùng phát và dừng lại của nội tiết tố. Tiến sỹ Kim cho biết: “Trong suốt sự nghiệp chuyên môn của mình, tôi nhận thấy rằng gần một nửa số phụ nữ ở độ tuổi 20 bị mụn trứng cá – và thời kỳ mãn kinh cũng có thể gây ra sự bùng phát trở lại của mụn.”
Mụn mọc ở cằm và đường viền hàm
Một trong những dấu hiệu cho thấy sự bùng phát nội tiết tố là vị trí của nó trên khuôn mặt. Nếu bạn nhận thấy các mụn nang bị viêm xung quanh vùng dưới khuôn mặt của mình — đặc biệt là vùng cằm và đường viền hàm — bạn có thể phán đoán rằng đó là mụn nội tiết. Tiến sĩ Kim không biết chính xác lý do tại sao loại mụn này lại phổ biến, đặc biệt là ở phụ nữ, nhưng nó xuất phát từ việc sản xuất quá nhiều dầu nhờn và không được làm sạch kịp thời làm tắc nghẽn lỗ chân lông của bạn.
“Điều này là do những hormone dư thừa này trong cơ thể bạn kích thích các tuyến dầu — nhiều trong số đó nằm xung quanh vùng cằm của bạn”, Park Chaeyoung, bác sĩ da liễu đồng thời là phó giáo sư lâm sàng về da liễu tại Bệnh viện thẩm mỹ Namira ở Busan nói rằng. “Những tuyến dầu dư thừa này làm cho làn da của bạn trở thành tụ điểm chính cho những loại mụn này”. Mặc dù cằm và đường viền hàm là những vị trí cực kỳ phổ biến đối với mụn nội tiết tố, nhưng nó cũng có thể nổi lên dọc theo mặt hoặc xuống cổ của bạn.
Mụn xuất hiện mỗi tháng một lần
Bác sĩ Park giải thích: “Mụn nội tiết thường biểu hiện theo chu kỳ, giống như chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ. Điều này đúng ngay cả ở phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh, bởi vì những phụ nữ này vẫn bị dao động hàng tháng về mức độ estrogen và progesterone, mặc dù thấp hơn phụ nữ tiền mãn kinh”.
Các đợt bùng phát mụn nội tiết tố cũng có xu hướng xuất hiện ở cùng một vị trí nhất định mỗi tháng. Đây thường là kết quả của việc một lỗ chân lông được mở rộng kích thước bởi một vết mụn trước đó. Tuy nhiên, bác sĩ Park nói rằng: “Có thể việc lỗ chân lông mở ra thực sự xảy ra để giữ lại dầu một cách tự nhiên. Điều này có thể khác nhau ở mỗi người và mức độ khít của lỗ chân lông.”
Bạn đang bị căng thẳng nghiêm trọng
Cortisol, hormone căng thẳng, cũng có thể ảnh hưởng đến tất cả các hormone khác của bạn, khiến chúng trở nên bất thường. Bác sĩ Park giải thích: “Những phụ nữ dễ bị thay đổi nội tiết tố hàng tháng và có những giai đoạn căng thẳng cấp tính, là cơ thể đang thiết lập một môi trường thuận lợi để nổi mụn do nội tiết tố”.
Bạn bị mụn nang dai dẳng
Các cồi mụn đen ở trong lỗ chân lông thường tạo ra nhiều mụn hơn bạn mong đợi (hay còn gọi là mụn đầu đen) và những chấm trắng nhỏ do vi khuẩn mắc kẹt trong lỗ chân lông của bạn (hay còn gọi là mụn đầu trắng) không cùng loại với mụn nội tiết tố, mụn nội tiết có thể ở dạng u nang đau đớn. Bác sĩ Park cho biết: “Những u nang gây đau đớn này biểu hiện như những vết sưng sâu dưới bề mặt da và không thể được lấy ra bằng phương pháp lấy nhân mụn thủ công thông thường bởi một cá nhân hoặc một chuyên gia thẩm mỹ. Những vết sưng này thường mềm khi chạm vào vì chúng đã tích tụ dầu trong khoảng thời gian vài ngày hoặc vài tuần, sau đó gây ra phản ứng viêm.”
Chúng có xu hướng xuất hiện ở cùng một vị trí lặp đi lặp lại, trở thành bán cấp tính hoặc mãn tính. Bởi vì chúng có thành phần gây viêm, chúng đòi hỏi một phương pháp điều trị lâm sàng hơn bắt đầu từ trong ra ngoài hơn là điều trị tại chỗ.
CÁC CÁCH TRỊ MỤN NỘI TIẾT
Trước khi bạn cảm thấy chán nản về bản chất nguy hiểm của mụn nội tiết, trước tiên hãy biết rằng nó khá khó chịu, nhưng hoàn toàn bình thường. Vì trên thực tế, có rất nhiều phương pháp để giúp điều trị mụn nội tiết.
Hầu hết những người bị mụn trứng cá do nội tiết đã thử các phương pháp điều trị chúng không kê đơn nhưng không có kết quả. Nếu chúng không hiệu quả với bạn, bạn có thể cần nhờ đến sự trợ giúp của các chuyên gia và bác sĩ da liễu, người có thể cung cấp các phương pháp điều trị mụn nội tiết bằng các sản phẩm trị mụn chuyên biệt hoặc các loại thuốc trị mụn theo toa. Nói chung, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu nếu bạn bị mụn nội tiết dày đặc và mụn nang, vì chúng có thể là dấu hiệu của điều gì đó nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như tình trạng tuyến giáp hoặc mức độ hormone bất thường. Hãy tiếp tục đọc để tìm hiểu cách điều trị mụn trứng cá do nội tiết tố.
Trị mụn nội tiết bằng tẩy da chết hóa học
Bạn nên điều trị mụn nội tiết bắt đầu với các loại sữa rửa mặt trị mụn nhưng dịu nhẹ. Sau đó mới sử dụng các sản phẩm tẩy tế bào chết hóa học có những thành phần chính như sau: Axit salicylic hoặc glycolic.
Những thành phần này giúp tẩy tế bào chết trên da, nhờ đó loại bỏ được bã nhờn, tế bào da chết và những sự bit tắc ở lỗ chân lông. Nhờ vậy mà ngăn ngừa hoặc điều trị được mụn trứng cá.
Lưu ý là sau khi tẩy tế bào chết, cần phải sử dụng toner để cân bằng độ ẩm. Điều này giữ cho da ở trạng thái cân bằng pH bình thường, nhờ đó giúp các phương pháp điều trị bôi thoa đạt hiệu quả tốt hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng một số chủng vi sinh vật trong chế phẩm sinh học dạng bôi có thể cải thiện cơ chế bảo vệ da, ngăn ngừa viêm nhiễm và ức chế vi khuẩn P. acnes gây ra mụn.
Trị mụn nội tiết bằng Retinoids
Ở các bệnh nhân mụn trứng cá ở mọi lứa tuổi, hầu hết các bác sĩ da liễu sẽ coi retinoids là bước đầu tiên để điều trị mụn trứng cá nhẹ đến trung bình, đặc biệt khi đó là do nội tiết tố. Bác sĩ Park giải thích: “Retinoids giúp da bạn loại bỏ các tế bào da chết với tốc độ bình thường hơn để các tế bào da chết không liên kết với nhau và làm tắc nghẽn lỗ chân lông của bạn. Chúng là phương pháp được ưa thích để điều trị lâu dài vì hạn chế các tác dụng phụ nghiêm trọng và được biết đến với việc ngăn ngừa mụn mới trong thời gian dài.”
Chuyên gia da liễu hoặc bác sĩ da liễu có thể kê cho bạn nồng độ cao hơn nhiều, đây có thể là mức độ mạnh mẽ mà bạn cần để loại bỏ mụn nội tiết tố.
Lưu ý quan trọng: Retinoids, đặc biệt là các loại thuốc trị mụn kê đơn, có thể cực kỳ gây khó chịu trên da khi bạn mới bắt đầu sử dụng. Chúng ta đang nói về các hiện tượng da khô, đỏ, bong tróc và đau đớn. Vì vậy, hãy đảm bảo làm theo hướng dẫn của các chuyên gia và bác sĩ da liễu của bạn một cách cẩn thận (họ có thể sẽ đề xuất sử dụng chỉ vài lần một tuần để bắt đầu). Và nếu bạn có làn da đặc biệt nhạy cảm hoặc tình trạng da như bệnh rosacea, retinoids có thể gây kích ứng và rất khó để bạn xử lý, có thể dẫn đến nổi mụn nhiều hơn. Bạn cũng nên tránh dùng retinoids nếu đang mang thai. Tốt nhất của bạn là nói chuyện với chuyên gia hoặc bác sĩ da liễu trước khi bắt đầu.
Trị mụn nội tiết bằng thuốc tránh thai
Nếu bạn đã từng sử dụng biện pháp tránh thai và sau đó bỏ qua nó, bạn có thể nhận thấy làn da của mình chuyển sang trạng thái mất cân bằng hoàn toàn. Nhưng trước khi chán chường với làn da nhạy cảm của mình, hãy biết rằng loại phản ứng này là hoàn toàn bình thường, vì thuốc tránh thai có thể làm rất tốt việc làm sạch mụn ở phụ nữ.
Bác sĩ Park giải thích: “Những loại thuốc tránh thai này bao gồm ethinyl estradiol cộng với progestin norgestimate, norethindrone acetate, hoặc drospirenone, hoạt động cùng nhau để thay đổi mức độ và hoạt động của các hormone có thể gây ra mụn trứng cá. Nếu không sử dụng thuốc, bạn có thể hỏi bác sĩ xem họ có khuyên dùng loại thuốc này để giúp ổn định nội tiết tố của bạn và điều trị mụn trứng cá do nội tiết tố hay không.”
Trị mụn nội tiết bằng thuốc kháng androgen
Bác sĩ Park nói: “Những liệu pháp uống này giúp giảm lượng nội tiết tố androgen dư thừa (chủ yếu là nội tiết tố nam) có thể gây ra mụn nội tiết. Thuốc kháng androgen, chẳng hạn như thuốc viên spironolactone, hoạt động bằng cách ngăn chặn các thụ thể androgen để làm giảm các hoạt động và tác động của testosterone trong cơ thể. Khi được sử dụng ở liều lượng thấp, spironolactone hoạt động rất tốt để cải thiện mụn trứng cá dạng nang và giảm sản xuất dầu tổng thể trên da.”
Trị mụn nội tiết bằng Isotretinoin
Một cách trị mụn nội tiết mạnh mẽ hơn nhiều đó là Isotretinoin. Isotretinoin là một dạng vitamin A dạng uống (có nghĩa là nó tương tự như retinoid nhưng được dùng bằng đường uống) làm giảm lượng dầu tiết ra bởi các tuyến dầu trên da của bạn, giúp da tự tái tạo nhanh hơn.
Bác sĩ Park giải thích: “Nó được sử dụng để điều trị mụn trứng cá nặng và thường được sử dụng sau khi các loại thuốc trị mụn hoặc thuốc kháng sinh khác đã được thử nghiệm mà không thành công. “Tuy nhiên, do sức mạnh của nó và các tác dụng phụ tiềm ẩn, phương pháp điều trị này thường không được coi là giải pháp trị mụn nội tiết đầu tiên, nhưng nó có thể khá hiệu quả khi các biện pháp khắc phục khác không hiệu quả.”
Bác sĩ của bạn có thể sẽ hỏi bạn có đang mang thai hay đang cố gắng thụ thai trong tương lai gần hay không trước khi kê cho bạn đơn thuốc isotretinoin, vì nó được chứng minh là gây dị tật bẩm sinh. Bác sĩ Park chia sẻ, tuy nhiên, việc dùng isotretinoin nói chung sẽ không ảnh hưởng đến khả năng sinh con của bạn trong tương lai.
Điểm mấu chốt: Mụn do nội tiết tố gây khó chịu nhưng bạn không cần phải sống chung với nó. Làm việc với chuyên gia da liễu hoặc bác sĩ da liễu của bạn để tìm ra giải pháp trị mụn nội tiết hiệu quả, điều này có thể đòi hỏi sự kết hợp của các phương pháp điều trị không kê đơn và theo toa nếu cần.
